Moldova’ya bağlı Gagavuz Özerk Yeri Başkanı İrina Vlah, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara’da yapacağı görüşme öncesi ikili ilişkileri ve Gagavuz Özerk Yeri’ndeki sorunları, AA muhabirine değerlendirdi.
Erdoğan ile görüşmesinde endüstri okulu inşaat projesini ele alacaklarını dile getiren Vlah, bu projenin mühendislerin eğitilmesini sağlayacağını ve bölgedeki endüstri alanını geliştireceğini vurguladı.
“Bu tür projeler, Gagavuzların yurt dışına gitmesi ve bölgede doğum oranının düşmesi gibi sorunların çözümüne katkıda bulunacak.” diyen Vlah, Gagavuz Özerk Yeri’nde 2020’de doğum oranında küçük bir artış kaydettiklerini belirtti.
Vlah, “Gençlerin yurt dışına gitmemeleri, kendi geleceğini memleketiyle bağdaştırmaları, burada çalışmaları ve aile kurmaları için bölgede gerekli şartları oluşturmamız lazım. Bu bağlamda, Türkiye’nin Gagavuzlara desteği paha biçilmezdir. Türkiye’nin desteğine çok değer veriyoruz.” ifadesini kullandı.
“Türk yönetimi ile ilişkilerimiz, Erdoğan sayesinde çok sıcak”
Türkiye ile ilişkilerin sürekli geliştiğini vurgulayan Vlah, “Türk yönetimi ile ilişkilerimiz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sayesinde çok sıcak, samimi dostluk ve karşılıklı saygıya dayalıdır. Bu nedenle kendisine çok minnettarız. Erdoğan ve ekibiyle çalıştığımız için şanslıyız. İş birliğimiz sonuçlar veriyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) Moldova ve Gagavuz Özerk Yeri’nde birçok projeyi hayata geçirdiğine dikkati çeken Vlah, Komrat’ta inşa edilen spor merkezinin açılışını heyecanla beklediklerini dile getirdi.
“Gagavuz Özerk Yeri’nde 95 Türk sermayeli şirket kayıtlı”
Başkan Vlah, Moldova ve Türkiye arasında 2016’da Serbest Ticaret Anlaşması’nın yürürlüğe girdiğini anımsatarak, “Bu anlaşma sayesinde, Gagavuz Özerk Yeri’nden Türkiye’ye ihracat son 5 yılda yüzde 62,7 arttı. Anlaşma çerçevesinde henüz hayata geçirilmeyen büyük fırsatların olduğundan eminim.” diye konuştu.
Türkiye’den Gagavuz Özerk Yeri’ne 2020’de yaklaşık 39,2 milyon dolarlık ithalatın yapıldığını ve bölgede 95 Türk sermayeli şirketin kayıtlı olduğunu aktaran Vlah, bunun sadece bir başlangıç olduğu umudunu paylaştı.
Bölgede endüstri ve bilgi teknolojileri sektörlerini geliştirmeyi planladıklarını dile getiren Vlah, Gagavuz Özerk Yeri’nin ekonomik alanda geliştirilmesi için yasa çıkartma hakkına sahip olduklarına dikkati çekti.
Ülkede yabancı yatırımcılara vergi konusunda kolaylıkların sağlandığını belirten Vlah, şöyle devam etti:
“Sanayi alanına yatırım yapacak Türk şirketleri için en iyi koşulları yaratmayı ve onlara Avrupa Birliği ile Bağımsız Devletler Topluluğuna kendi ürünlerini kolaylıkla tedarik etmeleri için imkan sağlamayı hedefliyoruz. Bu pazarlar, yaklaşık 800 milyon tüketiciye sahip.”
“Özerklik hakları, Moldova Anayasası tarafından garanti edilmiyor”
Vlah, 1994’te kurulan Gagavuz Özerk Yeri’nin statüsü sorununa değinerek, ülkedeki mevcut yasaların, bölgenin statüsünün işlerliğini engellediğini vurguladı.
Özerklik haklarının da Moldova anayasası tarafından garanti edilmediğine dikkati çeken Vlah, bölgenin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültür alanda etkilere sahip olduğunu anlattı.
Vlah, Gagavuz Özerk Yeri’nin vergi, eğitim ve çeşitli alanlarla ilgili yasalarının Moldova mahkemesi tarafından kaldırıldığını hatırlatarak, “Bölgenin kurulmasından bu yana, özerklik yasasının Moldova mevzuatı ile çelişmesi ve yetkilerimizin net olmaması durumuyla karşı karşıyayız. Bu konudaki mücadelemiz bugün de sürüyor.” dedi.
Gagavuz yönetiminin, bu konuda uluslararası örgütlere başvurduğunu ve Türkiye’nin Kişinev Büyükelçiliği ile sürekli temas halinde olduklarını aktaran Vlah, Moldova ve Gagauz hükümetleri arasında çalışma grubunun oluşturulduğunu ve bu grubun söz konusu sorunların çözümüne ilişkin yasa tasarıları hazırladığını anımsattı.
Söz konu tasarıların Moldova Parlamentosu tarafından kabul edilmesinin önemine işaret eden Vlah, “Bu tasarılar, Gagavuz Özerk Yeri’ni Moldova’nın diğer bölgelerinden ayırarak, özel konum kazandırıyor. Sıradan bir bölgeyle eşitlendirilmemeliyiz.” diye konuştu.
Vlah, “Gagavuz Özerk Yeri’nin, ülkedeki sosyal ekonomik durumun iyileştirilmesi ve halkın refah seviyesini arttırmak için iş birliğine açık bölge olarak Kişinev tarafından kabul edilmesini istiyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Gagavuz dili, Gagavuzların kimliğini belirleyen ana faktördür”
Gagavuz Türkçesi sorununa da değinen Vlah, bu yönde adımların atıldığını ve Gagavuz dilinin kullanıldığı alanların genişletilmesine yönelik 2018 itibarıyla her yıl programın uygulandığını söyledi.
Gagavuz dilinin, Gagavuzların kimliğini belirleyen ana faktör olduğunu vurgulayan Vlah, Gagavuz Türkçesinin öğretilmesi için gerekli şartları oluşturmaya çalıştıklarını dile getirdi.
Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının (YTB) Gagavuz öğretmenlerin eğitilmesi konusunda destek sağladığını belirten Vlah, “YTB ile iş birliği kapsamında öğretmenlerimize Gagavuz dili ve devlet dili Rumencede ders vermelerini öğretiyoruz.” ifadesini kullandı.
Editör : SavunmaTR Haber Merkezi
