“Hiçbir zafer, adına şarkılar yazılmadıkça tamamlanmış sayılmaz.”
-Maecenas (İlk Roma İmparatoru Augustus’un Danışmanı ve Siyaset Adamı)
Değişen Dünyada Dijital Oyunlar Üzerinden Algı Yönetimi
21. yüzyıl, insanlığın bu zamana kadar yaşadığı tüm asırlardan farklı şekilde gelişmektedir. İnternet, akıllı cihazlar, sosyal medya, kamusal alanı küresel ölçeğe genişletmiştir. Öte yandan, bu kamusal alana bireysel erişimin oldukça kolay ve çift yönlü olması, mahrem alanla toplumsal alan arasındaki çizginin de silikleşmesine sebebiyet vermiştir.
Artık insanların neredeyse doğumundan ölümüne dek tek bir saniye bile çevrim dışı olmadığı, kitlesel iletişim ve eğlence araçlarının, insan zihnini kesintisiz olarak etkileyen bilişsel unsurlardan biri haline geldiği bir dünyada yaşamaktayız.
Bilim-sanat alanlarından siyasete, eğitimden tüketime kadar tüm beşeri mefhumlar her geçen gün, dijital iletişim ağı ile daha da çok etkileşir, daha çok bütünleşir hale gelmektedirler. İnsanlığın bir “gösteri toplumu” halini aldığı ve “sunuluş”un, nesnenin özünden daha değerli kabul edildiği günümüzde, artık kalabalıkların kanaatini şekillendiren araçlar, yüz kişinin aynı anda aynı imgeye baktığı bill-boardlar yahut televizyon programları değildir.
Çağımızın insanını yönlendiren, rıza ve kanaati şekillendiren aygıt ve yöntemler de artık gelişmiş, ilerlemiş ve kişilere özel hale gelerek bireyselleşmiştir. Çünkü zamanımızın insanı, kendisine akmakta olan bilgi karşısındaki pasif gözlemci rolünü reddetmektedir. “Etkileşim” günümüzün belki de en büyük ve elzem kavramı olarak karşımıza çıkıyor.
PKK/PYD’yi Oyunlar Üzerinden Meşrulaştırma Çabası
Çağımızın propaganda araçları da bu duruma ayak uydurmakta geri kalmamış, hızlı bir şekilde adaptasyon sürecine girilmiştir. Avrupa Birliği’nden, Dünya Sağlık Örgütüne, Pentagon’dan, İngiltere Savunma Bakanlığı’na kadar pek çok resmi kurum ve kuruluş, kendi misyon ve vizyonları doğrultusunda, gelişmekte olan teknoloji ve kültür endüstrisinin çıktılarından istifade etmektedir.
Bu duruma verilebilecek güzel örneklerden biri, yakın zamanda yayınlanmış olan “Call of Duty: Modern Warfare 4” isimli bilgisayar oyunudur. Söz konusu oyun, bir yardımcı kadın karakteri içermesiyle ülkemizde gündeme geldi.
Oyunun senaryosu incelendiğinde, oyunun bir propaganda aracı haline geldiği ve Amerika Birleşik Devletleri’nin Soğuk Savaş döneminden kalma ideolojisinin bir yinelemesi olduğu açıktır. Anadolu Üniversitesi Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim, Uygulama ve Araştırma Merkezi (SODİGEM), yaptığı araştırmaların sonucunda, oyunu geliştiren Blizzard / Activision isimli şirketin hissedarları arasında, ABD’li silah üreticilerinin de bulunduğu bilgisine ulaşmıştır.
Örnekleri çoğaltmak istersek, sırasıyla:
1-) Doğrudan Pentagon tarafından finanse edilen “America’s Army”
2-) Doğrudan NATO tarafından finanse edilen “Tactical Iraqi”
3-) Pentagon başta olmak üzere, NATO müttefiki olan pek çok resmi ordu ve paralı
asker birliklerinin eğitiminde kullanılmış, ABD menşeli “Command” serisi
4-) İngiltere Savunma Bakanlığı’nca finanse edilerek geliştirilmiş mobil oyunlar olan
“Drone” serisi akla gelen ilk örneklerdir.
ABD Ordusu ve Dijital Oyun
Pentagon, “America’s Army” adlı oyun serisinin geliştirilmesini finanse etmiş ve seriyi, ücretsiz olarak tüm dünyanın erişimine sunmuştur. Oyun içerisinde, Amerikan ordusunun eğitim kampında başlayan ve Ortadoğu, Güney Asya, Güney Amerika, Afrika gibi coğrafyalarda geçen karmaşık ve zorlu operasyonlara katılmaya kadar uzanan süreçler, oyuncuya detaylı şekilde sunulmakta.
Pentagon, 2000’li yılların ilk çeyreğinin sonlarından bu yana, “America’s Army” adlı seriyi, ordunun internet üzerinden personel başvurusu topladığı sayfada ücretsiz erişime koymuştur. Oyunun içeriğinde, Amerikan ordusunu tanıtan, öven ve oldukça propagandist bir
üslup hakim.
Bir başka benzer oyun olan “Tactical Iraqi”, askerlere savaş eğitimi vermekten çok, sahada Irak’lı sivillerle iletişim kurma, Arapça’yı verimli öğrenme ve etkin şekilde kullanabilme, sivil sorgulama, bilgi toplama gibi konulara odaklanan, insan ilişkileri merkezli bir simülasyon teşkil etmektedir. Piyasaya sürülüşünden kısa bir süre sonra, NATO birliklerinin eğitim programında zorunlu bir bileşen haline getirilmiştir.
En belirgin örneklerden biri olarak, “Command” isimli oyun serisini sunmak elzemdir. Çöl, deniz, orman gibi coğrafi temalarda; uçak, gemi, tank başta olmak üzere tüm askeri birimlere, yakın tarihte dünya üzerinde yaşanmış gerçek çatışmaların birebir model alındığı senaryolar içerisinde komuta edilmesine izin veren seri, savaş ve savunma kavramını, en gerçekçi haliyle, karargahtaki bir NATO kumandanının gözünden oyuncuya oynatmaktadır.
Command serisi, gerçekçilik konusunda öyle detaylı ve başarılıdır ki, kısa süre içerisinde, dünya çapında askeri eğitim veren çeşitli kuruluşlardan gelen talepler doğrultusunda, oyunun profesyonel sürümü, aynı firma tarafından geliştirilmiştir. Profesyonel sürümde oyuncu, kendi ordusunun teknik özelliklerini elle girebilmekte, tüm sayısal detayları ve stratejik hesaplamaları yönetebilmektedir. Bu sayede, savaş senaryolarının çeşitlenebilirliği ve simülasyona aktarılabilirliği artmıştır. Command serisinin tasarımcıları arasında, emekli askerler ve NATO’da görev almış eğitmenler bulunmakta.
Dünya çapında hızla büyümekte ve kendisi dışındaki tüm diğer sektörlerle etkileşim halinde olan dijital oyun geliştirme sektörünün, “sunuşun içerikten önce geldiği” ve “propagandanın bireysel alana kadar indiği” çağımızdaki önemi yadsınamayacak seviyededir. Tüm dünyanın hiçbir masraftan ve çabadan kaçınmayarak, kitleleri etkileme adına tüm imkanlarını seferber ettiği günümüzde, ülkemizin bu alanda edilgen konuma düşmemesi, ulusal çıkarlarımız adına elzem.
Mustafa Eyyüp Karataş
Editör : SavunmaTR Haber Merkezi
