İran’ın barışçıl nükleer programı hakkında son gelişmeler!
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Tahran’da görevli olarak bulunan çeşitli ülkelerin büyükelçileriyle yaptığı toplantıda, diğer ülkelerin sürece müdahale etmesine bakılmaksızın, İran’ın nükleer programını barışçıl bir şekilde geliştirmeye yönelik meşru hakkını kullanmaya devam edeceğini belirtti.
İran İslam Cumhuriyeti Haber Ajansı’nın (IRNA) aktardığına göre Cumhurbaşkanı Reisi toplantıda, “Nükleer sahibi devletler, İran halkının meşru barışçıl nükleer kalkınma hakkını gerçekleştirmesini engellemeye çalışıyor, ancak onlara haklarımızı savunacağımızı bildirin.” şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanı Reisi, İran’ın dini lideri Muhammed Ali Hamaney’in nükleer silah geliştirmenin İslam’ın ilkelerine aykırı olduğunu söyleyen fetvası üzerine ise, “Müzakere masasından ayrılmadık, ayrılmayacağız. Hem kuruma (UAEA) hem de İran’ın nasıl kullanacağını görmek isteyen ülkelere bakış açımızı açıklamak için her zaman çaba sarf ettik. Bizim mantığımızı kabul etmek yerine önce bize savaş dayatıp, üstüne de yaptırımlar uyguladılar. Fakat ne savaşlar ne de yaptırımlar İran’ı hedeflerine ulaşmaktan alıkoyamayacak.” ifadelerini kullandı.
6 Şubat’ta UAEA Başkanı Rafael Grossi, nükleer programının daha fazla geliştirilmesi hakkında konuşmak üzere şubat veya mart aylarında İran’ı ziyaret etmeyi düşündüğünü açıklamıştı. Grossi 2 Şubat’ta yaptığı açıklamada ise İran’ın yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum üretimini önemli ölçüde azalttığını, ancak %60 saflığa kadar zenginleştirilmiş uranyum arzını artırmaya devam ettiğini ifade etmişti.
Uranyum saflığının % 90’ın üzerinde zenginleştirilmesi halinde var olan güç, nükleer silah üretiminde kullanılabilmektedir.
19 Aralık’ta İngiltere, Almanya ve Fransa, UAEA’nın raporuna dayanarak, İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stoklarının Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP, diğer bir adıyla İran Nükleer Anlaşması) kapsamında izin verilen 202,8 kiloluk seviyenin 22 kat üzerinde olduğunu açıklamıştı.
Bu bağlamda belirtilen üç ülke, İran’ın KOEP’i onaylayan BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı Kararı kapsamındaki taahhütlerini ihlal ettiğine dikkat çekmiş fakat Tahran yönetimi ise bu iddiaları reddetmişti.
İran Nükleer Anlaşması
Tahran yönetimi, İran’ın nükleer araştırmalarıyla ilgili iddia edilen krizlere çözüm bulmak amacıyla 2015 yılında BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya ile birlikte KOEP’i imzalamıştı.
2018 yılında ABD Başkanı Donald Trump anlaşmadan çekilmişken görevdeki ABD Başkanı Joe Biden ise defalarca Washington’un nükleer anlaşmaya geri dönmeye istekli olduğunun sinyalini vermişti. Ancak anlaşmanın restorasyonuna ilişkin görüşmeler raydan çıktı.
Kasım 2022’de Biden’ın, Demokrat seçmenlerle yaptığı toplantının oturum aralarında İran nükleer anlaşmasının “ölü” olduğunu itiraf ettiği, ancak Washington’un bunu kamuoyuna açıklamayacağını söylediği iddiaları medyada yer almıştı.
