İran Simurg uydu aracını uzaya fırlattı

İran, nükleer görüşmeler devam ederken uzay çalışmalarına hız kesmeden devam ediyor.

İran Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Simurg uzay roketinin belirlenen yörüngeye üç adet yükü (kargoyu) yerleştirme amacı ile Semnan eyaletinde bulunan İmam Humeyni Uzay Merkezi’nden fırlatıldığı belirtildi. 

Simurg’un başarı ile fırlatılmış olsa da taşıdğı faydalı yükleri yörüngeye yerleştiremediği ifade edildi. Uydunun hangi yükleri taşıdığı konusunda resmi bir açıklama yapılmasa da İran’ın son dönemde geliştirdiği mini küp uyduları (Zafer-2, Nahit-1, Pars-1) yörüngeye yerleştirmeye çalıştığı tahmin ediliyor.

İran’ın resmi haber ajansı Tasnim ise fırlatmanın, ”İran’ın yerli uzay programındaki kabiliyetini ve küçük uyduları fırlatmadaki başarısını” gösterdiğini ifade etti.

12 Aralık’ta AFP, İran’ın uzay çalışmalarında ana merkez olan Tahran’ın 300 km doğusundaki Semnan eyaletinde bulunan İmam Humeyni Uzay Merkezi’nden yeni bir uydu fırlatmaya hazırlandığını açıklamıştı.

İran’ın Uzay Programı 

İran’ın sivil uzay programının sorumluluğunu Enformasyon ve İletişim Teknolojileri Bakanlığına bağlı İran Uzay Ajansı (ISA) yürütmektedir. Askeri uzay programını ise İran Devrim Muhafızlarına bağlı Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanlığı sürdürmektedir ve balistik füze çalışmaları, uydu taşıma roketleri için temel oluşturmuştur. İran ilk uydusu olan Sina-1, Ekim 2005 tarihinde Rus roketi ile uzaya fırlatılmıştır. Şubat 2008’de ise Semnan eyaletindeki İran Uzay Merkezinin açılışı sırasında Kavoshgar-1 araştırma roketini test etmiş ancak başarısız olmuştur. İran bu dönemin ardından uzay programı kapsamında üç adet uydu taşıma roketi (SLV) geliştirmiştir: Sefir, Simurg ve Kasıd

Sefir SLV

22 metre uzunluğunda, sıvı yakıtlı ve iki aşamalı Sefir roketi, İran’ın ilk uydu taşıma roketi olarak kayıtlara geçmiştir. 2008 yılındaki ilk fırlatmada başarısız olan roket, Şubat 2009’da başarıyla fırlatılarak ‘Omid’ uydusunu alçak dünya yörüngesine (LEO) yerleştirmiştir. 15 Haziran 2011’de İran yine alçak uydu yörüngesine, Sefir roketini kullanarak ‘Rasad-1’ uydusunu yerleştirmiştir. 3 Şubat 2012’de ise Sefir roketi ile 50 kg ağırlığındaki ‘Navid’ uydusunu LEO’ya yerleştirmiştir. İran, Mayıs 2012, Eylül 2012 ve 2 Şubat 2013’deki başarısız denemelerin ardından 2 Şubat 2015’te Sefir roketi ile alçak dünya yörüngesine ‘Fecr’ (Şafak) uydusunu yerleştirmeyi başarmıştır. Fecr uydusu, tahrik sistemi sayesinde yörüngesini değiştirebilmekte ve bu özelliği ile fırlatılan diğer uydulardan ayırt edilmektedir. Sefir roketi en son 2019’da ‘Dosti’ uydusunu fırlatmak için kullanıldı ancak test başarısızlıkla sonuçlandı. Birçok uzmana göre Sefir roketi’nin ilk aşamasının Şahab-3 balistik füzesi üzerinden üretildiği iddia edilmektedir.

Simurg SLV

Şubat 2010’da tanıtılan Simurg uydu taşıma roketinin ilk aşamasında, Şahab-3 balistik füzesinin motoru kullanıldığı iddia edilmektedir. 27 metre uzunluğundaki Simurg’un, iki aşamalı olduğu bilinse de üç aşamalı şekilde test edildiği iddia edilmektedir. Tasarım açısından ise Kuzey Kore’nin Taepo Dong-3 SLV’sine oldukça benzer bir yapıdadır. Buna rağmen motor yapısı tamamen aynı değildir. 19 Nisan 2016’da yapılan ilk testi başarısız olan Simurg’un 27 Temmuz 2017’de Semnan İmam Humeyni Uzay Merkezi’nde yapılan fırlatma testi de başarısızlık ile sonuçlanmıştır. ABD Hazine Bakanlığı, 2017’deki testin ardından roket üreticisi Shahid Hemmat Industrial Group (SHIP) ve alt kuruluşlarına yaptırım uygulamıştır. Şubat 2019’da ‘Peyam’ uydusu ile, Şubat 2020’de ‘Zafer’ uydusu ile fırlatılan Simurg’un bu testleri de olumsuz sonuçlandı. İran’ın 2016-2017 yılları arasında Simurg SLV için Kuzey Kore’den en az iki roket bileşeni aldığı iddia edilmektedir.

Kasıd (SLV)

İran, 22 Nisan 2020’de Tahran’ın 300 km kuzeydoğusunda bulunan Şahrud Devrim Muhafızları üssünden Kasıd uydu taşıma roketini kullanarak ilk askeri uydusu olan ‘Nur’u 425- 440 km yükseklikte yörüngeye yerleştirdiğini duyurdu. Hem sıvı hem de katı yakıt kullanan Kasıd roketi, 3 aşamadan oluşmakta ve ilk aşaması Kadir orta menzilli balistik füzesine dayanmaktadır. Kasıd’ın ikinci aşaması ise Devrim Muhafızları Araştırma ve Öz Yeterlilik Organizasyonu tarafından geliştirilen ‘Selman’ motorunu kullanmaktadır. İran Uzay Ajansı tarafından geliştirilen Sefir ve Simurg’un aksine Kasıd uydu taşıma roketi Devrim Muhafızları Hava ve Uzay Kuvvetleri Komutanlığı tarafından geliştirilerek fırlatılmıştır. ABD Uzay Kuvvetleri Komutanlığı, uydu ve roketin, fırlatma anından itibaren izlendiğini açıklamıştır. Yörüngeye yerleştirilen Nur uydusu, İran’ın Ortadoğu’daki askeri kabiliyetlerini önemli ölçüde değiştirecek ve geliştirecek potansiyele sahiptir.