ABD yeni havacılık teknolojileri üzerine çalışmaya devam ediyor.
Boeing’in alt şirketlerinden biri olduğu belirtilen Aurora Uçuş Bilimleri, CRANE programı için geliştirdiği X-65 uçağının 3. faz prototip üretimine başlıyor. 2025 yılında ilk uçuşunu yapması beklenen X-65, 2 adet prototipe sahip olacak. Prototiplerden biri hem geleneksel kontrol yüzeylerine hem de yeni bir teknoloji olan AFC (Aktif Akış Kontrolü) sistemine sahip olacak. Diğer prototip ise sadece AFC yöntemiyle uçacak.
Hareketli kontrol yüzeylerinin kaldırılmasındaki temel amaç, uçağın yönlendirilmesinde mekanik sistem kompleksliğini ve ağırlığı azaltmak olarak belirtiliyor. Ağır ve kompleks hidrolik sistemler ile kontrol yüzeylerini hareket ettirmek yerine, kanat yüzeyine yerleştirilen valfler ile yüzeyden akan havanın yönlendirilmesi hedefleniyor.
CRANE Programı Lideri Dr. Richard Wlezien, her iki kontrol sistemini de barındıracak prototip için “Konvansiyonel yüzeyler, AFC’nin nasıl çalıştığını anlamamız için bize yardımcı olacak.” dedi. “Yerleştirdiğimiz sensörler ile AFC efektörlerinin nasıl çalıştığını inceleyeceğiz ve bu veriyi geleneksel kontrol yüzeyleri ile karşılaştıracağız. Bu sayede AFC’nin gelecekte hem askeri hem sivil uçaklarda nasıl bir devrim yapacağını göreceğiz.”
Yaklaşık 3 ton ağırlığında, 10 metre kanat açıklığına sahip insansız uçak X-65’in Mach 0,7 hızına ulaşması bekleniyor.
Ordu 2023 yılında CRANE programı için X-65 prototipini seçtiğini duyurmuştu. CRANE programı, geleneksel kontrol yüzeyleri (flaplar, aileron vb.) yerine kullanılacak yeni bir teknolojinin denenmesini amaçlıyor. Aktif Akış Kontrolü (AFC) ismi verilen bu yöntem, alışık olduğumuz hareketli kontrol yüzeyleri ile uçağı yönlendirmenin aksine hareketsiz sabit bir kanat ile manevralar yapabilmeyi sağlıyor.
Geleneksel yöntemlerde, uçağın yüzeyinden akan havanın hareketli parçalar ile yönlendirilmesiyle uçak kontrol ediliyor. AFC yönteminde ise aktüatör veya effektörler kullanılarak uçağa etki eden tüm kaldırma kuvvetinin kontrol edilmesi sağlanıyor.
