Günümüz koşullarında teknolojinin geldiği nokta, savaşın alışık olduğumuz kurallarını yeniden yazıyor. Özellikle son yüzyıldaki savaşlara baktığımızda, savaş yalnızca cephede silahla değil; sinyal istihbaratı, sinyal karıştırma, telsiz dinleme, uydu bağlantısını koparma gibi birçok teknikle desteklenerek gerçekleşiyor. Teknolojik gelişmelerle birlikte bu tekniklerin sayısı artıyor, bunlara karşı çözümler üretiliyor, mevcut sistemler geliştirilmeye çalışılıyor. Telgraf ve telefonun askeri alanda kullanılmaya başlanmasıyla tarihsel serüveni başlayan elektronik harpi kronolojik olarak inceleyelim.
Elektronik Harp nedir?
Gelişen teknoloji ile kullanım yöntemleri ve yetkinlikleri artan elektromanyetik radyasyon, silah olarak kullanılabilir hâle geldi. Elektromanyetik dalgaların belirli frekanslarda yönlendirilmesiyle gerçekleşen elektronik harp, sinyal istihbaratı veya elektronik karıştırma/karşı tedbir olmak üzere 2 alanda karşımıza çıkıyor. Elektronik ekipmanların ve elektromanyetik radyasyonun askeri alanda kullanılmasıyla bunlara karşı önlemler geliştirilmesi ihtiyacı ortaya çıktı. 20. yüzyılda savaşların kızıştığı, tarafların acil teknolojik yatırımlar yaptığı dönemde elektronik harpin tarihteki ilk örnekleri gerçekleşti.
Elektronik Harpin ilk örnekleri
1. Dünya Savaşında telgraf hatlarının dinlenmesi, tam olarak elektronik harp olarak adlandırılmasa da elektronik harpin temellerindeki ilk olaylardan olarak gösterilebilir.
2. Dünya Savaşında Almanlar, gece bombardıman uçuşlarında hedefe bombayı doğru zamanlamayla bırakabilmek için bir sistem geliştirdiler. Hedefe doğru yönlendirilmiş antenlerden radyo dalgaları yollayarak hedefin üstünde olduklarını anladıkları bu sistem ile gece uçuşlarını gerçekleştiriyor ve uçağa karşı yapılan atışlardan kaçınıyorlardı.
İngilizler, Almanların bu sistemini etkisiz hâle getirmek için bir yöntem geliştirdiler. Bu yöntemde güçlü vericilerden Almanların hedeflemede kullandığı radyo dalgalarıyla aynı frekansta yayın yapılıyordu. Almanların yolladığı radyo dalgaları ile İngilizlerin vericilerinden yapılan yayının frekansları kesiştiği zaman Alman uçakları düzgün bir geri bildirim alamıyor ve hedefin üstünde olduklarını algılayamıyordu. Bu örnek, tarihteki ilk elektronik harp örneklerinden biri olarak yer alıyor.
Elektronik Harp çeşitleri
Elektronik harpin temelde iki görevi, dolayısıyla iki çeşidi vardır diyebiliriz. Bunlardan birisi sinyal istihbaratı, diğeri ise elektronik karıştırmadır. Amaca göre bu iki yöntem ayrı ayrı veya bir arada kullanılmakta ve savaş sahasındaki diğer birimleri desteklemektedir.
Sinyal İstihbaratı
Çeşitli elektronik sensörler yardımıyla toplanan elektronik sinyallerin işlenerek üzerlerinden bilgi edinilmesine sinyal istihbaratı denir. Radyo dalgalarını izlemek, uydu iletişimini izlemek, kriptolu mesajları çözümlemek, telefon konuşmalarını takip etmek gibi birçok yöntemden oluşur.
Elektronik Karıştırma
Genelde iki cihaz arasındaki kablosuz bağlantının, iletişimin sürdürüldüğü radyo frekansının bastırılması ile engellenmesine elektronik karıştırma (jamming) denir. Uzaktan kontrol edilen cihazlara komut gönderilmesinin engellenmesi, veri toplayan cihazların topladığı verinin iletilmesinin engellenmesi, insansız araçların durdurulması gibi amaçlarla kullanılır.
Elektronik Harpin günümüzdeki kullanımı
Günümüzde elektronik harbi gerektiren en önemli unsurlardan biri insansız hava araçları. Drone’ların kamikaze göreviyle uzaktan kullanılması, önemli bir tehdit unsuru. Hem savaş sahasındaki birimlerin bu tehlikeye karşı önlem alması gerekiyor hem de önemli devlet büyüklerinin. Zira ufacık bir kamikaze drone’un farkına varıldıktan sonra önlenmesi oldukça zor ve kısıtlı bir zaman mevcut.
Bu konuyla ilgili ülkelerin devlet büyüklerinin son zamanlarda; halka açık meydanlarda bulunurken, karayolu ile yolculuk yaparken kısacası tehlikeye açık durumlardayken bulundukları ortamda elektronik karıştırıcı (jammer) sistemlerinin çalıştırıldığını görebiliyoruz. Bunun yanında askeri üsler, karakollar ve üst düzey emniyet gerektiren birçok yerde drone-savar olarak tabir edilen elektronik karıştırıcı/sinyal kesici cihazların kullanıldığını görüyoruz.
Ukrayna-Rusya savaşında şahit olduğumuz İHA saldırılarının, askeri birimleri kamikaze drone saldırılarına karşı koruma amacıyla yine elektronik karıştırıcı sistemleri kullanmayı ve bu cihazlarla ilgili ar-ge çalışmalarını arttırdığını söyleyebiliriz.
Kamikaze drone’lara karşı korumanın yanında taktik sınıf ve daha üst sınıf İHA’ların uçuşlarının önlenmesinde, GPS ve telemetri bağlantısını kesmeye yönelik elektronik karıştırma teknikleri kullanılıyor. Hatta bu sistemler o kadar yaygınlaştı ki devlet ordularından bağımsız örgütler dahi bu yöntemleri kullanarak İHA’ları düşürebiliyor.
Elektronik karıştırma tekniklerinin yanı sıra sinyal istihbaratı yöntemlerinin, hem elektronik (ELINT) hem de iletişim (COMINT) seviyesinde, istihbarat servislerince oldukça sık kullanıldığını söyleyebiliriz. Bu yöntemlerle toplanan istihbarat, küçük denilebilecek bilgilerin bile bir arşivde bir araya getirilip işlenmesiyle büyük bilgilere dönüşebiliyor.
Ülkeler elektronik harbi gerektiren silahların, yöntemlerin artışıyla birlikte bu alana daha çok yatırım yapmaya başladı. Gelişen teknolojinin elektronik harbe etkisi, 21. yüzyılda savaşın sadece cephede silahla olmadığını gözler önüne seren bir gerçek hâline geldi. Bazı ordular, bu gerçekle ciddi kayıplar vererek yüzleştiler ve bu olaylar, dünyanın geri kalanı için savaşın kurallarını yeniden yazan örnekler oldu.
