İran-Çin işbirliği ilk olarak bundan dört yıl önce gerçekleşen bir ziyarette Çin lideri Şi Jinping’in önerdiği bir ortaklık teklifiyle başladı. Çin-İran işbirliği ve ortaklık anlaşması süreci İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarifi’nin yaptığı açıklamalara göre, geçen hafta Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin kabinesi tarafından onaylandı.
“Çin-İran işbirliği bölgede dengeleri değiştirebilir”
Bakan Zarifi yaptığı açıklamalarda, Çin ile görüşme ve müzakerelerin devam ettiğini, ancak herhangi bir anlaşmaya henüz varılamadığını kaydetti. Zarifi açıklamalarında, “Korona virüs nedeniyle nihai müzakereleri karşılıklı olarak yapamadık. Bu nedenle henüz anlaşma sağlanmış değiliz. Ancak anlaşmaya çok yakınız.” ifadelerine yer verdi.
Çin İran’dan indirimli petrol alacak
New York Times gazetesinin elde ettiği 18 sayfalık anlaşma metni taslağına göre; Çin hükümetinin bankacılık, telekomünikasyon, limanlar, demiryolları ve birçok diğer alanda İran’a büyük yatırımlar yapması öngörülüyor.
Buna karşılık olarak ise, İran’ın Çin’e ham petrolü ‘risk telafisi’ ve ‘fiyat indirimi’ gibi farklı başlıklarda yüzde 26-32 arasında daha ucuza satacağı dile getiriliyor.
Müşterek askeri eğitim ve tatbikatlar gerçekleştirilmesi gündemde
New York Times’ın haberine göre, elde edilen belgede, Çin ve İran arasındaki askeri işbirliğinin derinleştirilmesi ve Amerika Birleşik Devletleri’nin yıllardır stratejik kaygısı olan bir bölgede (Ortadoğu) Çin’e de yer verilmesinin söz konusu olduğu dile getirildi.
Müşterek askeri eğitim ve tatbikatlar, askeri AR-GE faaliyetleri ve istihbarat paylaşımı gibi projelerin hayata geçirileceği ve bu projelerin “terörizm, uyuşturucu, insan kaçakçılığı ve sınır ötesi suçlarla mücadele” faaliyetleri kapsamında gerçekleşmesi öngörülüyor.
İran’a dev sosyal yatırımlar yapılması planlanıyor
Edinilen bilgiler arasında, İran halkının refah seviyesini yükseltmeye yönelik olarak, havaalanları, yüksek hızlı tren ve metro hatlarının ihdas edilmesi, 5G altyapısı ve İran’ın internet ağlarının kontrolünü sağlayabilmesine yönelik gerekli çalışmaları da içinde barındıran 100’e yakın projenin olduğu söyleniyor.
Buna mukabil, Çin’in, İran’ın kuzeybatısındaki Maku’da ve Şattü’l Arap’ın İran Körfezi’ne döküldüğü Abadan’da ve Körfez’deki Keşm Adası’nda serbest ticaret bölgeleri oluşturması planlanıyor.
Amerika Birleşik Devletleri anlaşmanın hayata geçmesinden endişe duyuyor
Uzmanlar, anlaşma taslak metindeki gibi hayata geçerse, uzun süredir gergin olan ABD-Çin ilişkilerini daha da gerecek nitelikte fay hatlarının oluşmasına zemin hazırlayacağına değiniyor. Bununla beraber, anlaşmanın Trump yönetimi tarafından İran’a uygulanan agresif politikaları, ambargoları ve tecriti ciddi anlamda sekteye uğratacağına inanılıyor.
Koronavirüs, ekonomik durgunluk ve ırkçılık karşıtı gösterilerle uğraşan ABD’nin uluslararası arenada son dönemde izole olduğunu gözlemleyen Çin’in bu fırsatı değerlendirerek bölgede daha aktif olmaya çalıştığı değerlendiriliyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nden bir sözcü, kendisine mezkur anlaşmanın taslak metniyle alakalı yöneltilen bir soruya, “ABD, dünyanın en büyük terör sponsoru İran’a yardım eden tüm Çin şirketlerine bedel ödetmeye devam edecek” diyerek cevap verdi. Ayrıca, “Çin hükümeti, Çin şirketlerinin İran rejimiyle ambargolara tabi olabilecek faaliyetlere girmesine izin vererek ya da teşvik ederek, kendi ifade ettiği istikrar ve barışı ilerletme hedefinin altını oyuyor” ifadelerini kaydetti.
Editör : SavunmaTR Haber Merkezi
