Hayalet uçak, radar sistemleri tarafından yakalanamayan veya yakalanması çok güç olan uçaklar için kullanılan bir terimdir. Radar sistemlerinin tespitini önlemek amacıyla özel sistemler ve teknolojilerin kullanıldığı bu uçakların radar görünürlüklerinin az olması sağlanarak olabildiğince geç tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
Hayalet uçak kavramı, radar ve kızılötesi görüntüleme sistemleri gibi tespit sistemlerinin etkinliğini azaltacak özel teknoloji ve yöntemleri bünyesinde barındıran uçakları ifade etmektedir. Bu uçaklar radar ve elektro-optik görüntüleme sistemleri tarafından tespit edilmeden veya tespit edilmesini geciktirerek verilen görevleri gerçekleştirmektedir.
Hiçbir uçak radar için tamamen görünmez olmasa da hayalet uçaklar geleneksel radarların uçağı etkili bir şekilde tespit etmesini veya izlemesini zorlaştırır, uçağın düşman radarı tarafından tespit edilmekten kaçınma ve/veya radar güdümlü silahlar tarafından başarılı bir şekilde hedef alınmaktan kaçınma olasılığını artırır.
Hayalet uçaklarda, düşman sensörlerinin tespit etme, izleme veya saldırma yeteneğini azaltmak için özel teknolojilerin de yer aldığı karmaşık bir tasarım felsefesi kullanılmaktadır.
Hayalet uçakların tasarımı
Uçuşun tüm olağan taleplerinin yanı sıra, gizli veya düşük gözlemlenebilirliğe sahip bir uçağın tasarımı, radar veya kızılötesi (termal) tespiti azaltmayı hedefler, bu hedefler şunları içerir:
- Motordan ve egzoz çıkışından kaynaklanan termal kızılötesi emisyonu azaltmak
- Hava aracının gövdesini şekillendirerek düşman alıcıya geri yansıyan radar yansımasını azaltmak
- Radar emici malzemeler (RAM) veya plastik gibi radara geçirgen malzemeler kullanarak uçak gövdesinden kaynaklanan radar yansımalarını azaltmak
- Kokpit, silah bölmesi ve motor giriş kanalları gibi açık iç yüzeylerdeki radar tespitini azaltmak
- Olumsuz hava koşullarında kızılötesi ve radar tespitini azaltmak
Hayalet uçaklar ilk olarak düşman derinliklerinde bulunan hedeflerin başarılı bir şekilde yok edilmesini sağlamak amacıyla geliştirilmeye başlanmıştır. Düşman hava savunma tehdidinden sakınmak ve radar ve elektro-optik sistemleri tarafından tespit edilerek düşman kuvvetlerinin erkenden uyarılmaması için geliştirilen teknolojiler bu sebeple öncelikle bombardıman uçaklarında yer almıştır.
Günümüzde ise radara ve elektro-optik sistemlere karşı geliştirilen düşük görünürlük teknolojileri savaş uçağı tasarımında bir standart halini almakta ve F-22, F-35, Su-57, J-20, J-31 gibi yabancı devletler tarafından geliştirilen çok yönlü savaş uçakları ve TUSAŞ tarafından geliştirilen Milli Muharip Uçak KAAN ve ANKA-3 gibi sistemlerde bulunmaktadır.
