Rusya – Ukrayna savaşı başladığından beri Donbass bölgesindeki çatışmaların ortasında kalan yerleşim birimlerinden biri de Chasiv Yar beldesidir. Chasiv Yar, Avdiyivka’nın ele geçirilmesinden sonra Moskova yönetiminin öncelikli hedefleri haline geldi. Belde, Bahmut’un yaklaşık 10 kilometre batısında ve Avdiyivka’nın 50 kilometre kuzeyinde bulunuyor.
Ukrayna medyasının belde ile ilgili haberlerde sık sık vurguladığı bilgiye göre Rus kuvvetleri, 9 Mayıs’tan önce kasabayı ele geçirerek, Ukrayna doğusundaki Donbas bölgesinde kapsamlı saldırılarını artırmayı planlıyor.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodomyr Zelensky de NBC News’te yayınlanan röportajda, Rusya’nın Sovyetler Birliği’nin II. Dünya Savaşı’nda Nazi Almanya’sına karşı kazandığı zaferin kutlandığı tarih olan 9 Mayıs’ta Chasiv Yar’ı ele geçirmeye çalışacağını söyledi.
Böylece beldenin işgali hem tarihi bir sembol niteliği taşıyacak, hem de Donbas eyaletinin işgal sürecini kolaylaştıracak. Rus propagandası, batı ile olan yakınlığından dolayı sık sık Ukraynalıları Nazi olmakla itham ediyor.
Rusya, neden Chasiv Yar beldesini öncelikli hedef olarak seçti?
Chasiv Yar beldesi, Ukrayna’nın meşhur Donbas sanayi bölgesinde yer alan bir yerleşim yeridir. Donbas sanayi bölgesi, Sovyetler Birliği’nin kuruluşundan bu yana Rusya’nın kalbi olarak biliniyor. 1870’li yıllara kadar sanayi varlığının olduğu söylenen belde, coğrafi konumu nedeniyle de Rusya – Ukrayna savaşında kilit bir rol oynuyor. Donbas bölgesindeki sanayi, maden, su kaynakları ve verimli topraklarının önemi, SSCB’nin kuruluş döneminde basılan afişlerde bile yer edinmiştir.
Belde, coğrafi olarak bölgedeki en yüksek noktada bulunuyor. Beldenin doğusundaki Siverskyi Donets nehri, 1950’lerde inşa edilen Donets – Donbas kanalına ev sahipliği yapıyor. Bu kanal, hem Donbas sanayi bölgesine hem de Donbas bölgesine hayati öneme sahip bir tatlı su sevkiyatı gerçekleştiriyor. Ayrıca kanalın bir bölümünün beldenin merkezinden geçmesi, doğal bir engel anlamına geliyor. Ayrıca Ukrayna’da doğal bir su engelini askeri açıdan elde tutmak, belirli bir bölgenin düşmesini engellemek anlamına da geliyor.
Örneğin takvimler 2022 Mayıs ayını gösterdiğinde, beldenin yakınlarında cereyan eden Siverskyi Donets çatışmalarında nehir hattını tutmayı başaran Ukraynalıların, Rus askeri planlarını tamamen değiştirmek zorunda bıraktığı biliniyor. Bu yüzden Avdiyivka, Soledar, Bahmut kentleri ve civarındaki köylerin Rus kuvvetleri tarafından ele geçirilmesinden sonra, Moskova’nın önemli sayıda askeri buraya kaydırdığı dile getiriliyor.
Chasiv Yar, tam 10 yıldır savaşın içinde olan bir kent olarak biliniyor
2014 yılında başlayan çatışma döneminde Chasiv Yar önemli bir askeri toplanma merkezi haline gelmiş, bölgedeki çatışmalar yüzünden Ukrayna ordusu için hayati önem taşıyan askeri hastaneye de ev sahipliği yapmıştır. Ayrıca Ukrayna ordusunun Müşterek Özel Görev Kuvvet Komutanlığı da buraya karargâh kurmuştur.
Doğal olarak 2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları başladığında Rus topçusu, Chasiv Yar beldesini hedef aldı. 9 Temmuz 2022’de yapılan roket saldırılarında kentin tren istasyonu yok edildi. Gün boyu düzenlenen füze saldırılarında 48 kişi öldü.
2023 yılının Ocak ayına gelindiğinde Soledar ve Klisciyivka’nın düşmesinin ardından Chasiv Yar, Ukrayna birliklerinin ve kuşatma altındaki bölgelere girip çıkabildiği tek nokta haline geldi. Yaklaşık 10 ay boyunca süren kanlı Bahmut çatışmaları boyunca da Ukrayna savunmasının toplanma yeri olarak anılmaya devam etti.
Aynı yılın Mayıs ayında Rusya’nın düzenlediği saldırılar Ukrayna kuvvetleri tarafından püskürtülürken, Agance France- Presse adına çalışan Fransız savaş muhabiri Arman Soldin, roket saldırısı sırasında öldü.
Ruslar Bahmut’u ele geçirdikten sonra Chasiv Yar beldesi, toplanma yeri olmasının yanı sıra artık güçlendirilmiş bir ileri topçu üssü haline geldi. Ukrayna kuvvetlerinin Bahmut üzerine kanatlardan yaptığı bütün saldırılarda Ukrayna topçusu, mermileri bu beldeden ateşledi.
2024 yılının ilk günlerinden itibaren Rusya, Chasiv Yar dolayına kara saldırıları düzenliyor. Böylece belde, tam 10 yıldır savaşın içinde bulunmuş oluyor. 30 Nisan günü itibariyle Ukrayna, beldenin kontrolünü elinde bulunduruyor ama bölgeden yapılan haberler ve yazılan raporlara göre bu durum gün geçtikçe zorlaşıyor.
Batılı ve Ukraynalı kaynaklara göre Rusya, Mayıs ayında Chasiv Yar’a kapsamlı bir saldırı başlatacak.
Ukrayna’da aylardır devam eden mühimmat sıkıntısının, ABD’den alınan 61 milyar ABD doları büyüklüğündeki yardım paketi akabinde bitmesi bekleniyor. Ancak Batı merkezli araştırma enstitülere göre Rusya, ABD’nin kapsamlı yardımı ülkeye ulaşmadan Donbas bölgesindeki etkinliğini artırmaya çalışacak.
Ukrayna ordusu özellikle topçu mühimmatı konusunda büyük sıkıntı yaşarken, Rusya’nın Ukrayna’dan 10 kat daha fazla top mermisi ateşlediği biliniyor. Ayrıca Rusya’nın şimdilik Batı ülkelerinden daha hızlı mühimmat ürettiği, üretim kapasitesini her geçen gün artırdığı sık sık gündemdeki haberlerde yer ediniyor.
Bununla beraber Ukrayna, cephe hattında top mermisi sıkıntısının yanı sıra, tahkimat inşaatındaki yavaşlama ve genel seferberliğin gecikmesinden dolayı insan gücü sıkıntısı da çekiyor. Bu da Ruslara saldırı için zaman kazandıran önemli bir etken oluyor.
Başkomutan Oleksandr Syrskyi 13 Nisan’da yaptığı açıklamada, kuru havanın doğu cephesinde Rus zırhlı saldırılarına olanak sağlaması nedeniyle, ön cephedeki durumun son günlerde önemli ölçüde kötüleştiğini söyledi. Syrskyi’ye göre son saldırılar Bahmut, Liman ve Pokrovsk dolayına odaklandı. Rus işgali altındaki Avdiyivka yakınındaki Donetsk Eyaletinin orta noktasından kuzey kısmına kadar yayıldı.
Orgeneral Syrskyi Rus saldırılarının artmasının nedenlerinden biri olarak neden kuru havayı gösteriyor?
Ukrayna’da Rus birliklerini durduran en önemli doğal engellerden birinin çamurlu arazi olduğu biliniyor. Kışın ardından gelen bahar aylarında yağan yağmurlar Ukrayna toprağını yumuşatıyor. Bu yumuşak toprak da manevra yapmaya çalışan birlikleri neredeyse hareket edemez hale getiriyor. Nitekim II. Dünya Savaşı döneminde Sovyetler Birliğine saldıran Almanlar, Ukrayna topraklarında ”General Çamur” ile de savaşmak zorunda kalmıştı.
Dolayısıyla kış mevsiminden sonra yağışların beklenen seviyede olmaması ve havanın beklenenden kuru olması, Ukrayna toprağını yeterince yumuşatmıyor. Bu durum, yaz mevsimini beklemeksizin Ruslara kara saldırısı yapma imkanı veriyor.
Batılı ve Ukraynalı uzmanlar arasında saldırı konusunda görüş ayrılıkları da var
Batılı uzmanlar ile Ukraynalı uzmanlar bir Rus saldırının geleceği konusunda hemfikirken, Rusya’nın belirli bir alana mı odaklanacağı yoksa birden fazla noktaya saldırarak daha geniş bir cephede baskı mı kuracağı yönünde fikir ayrılığı yaşıyor.
Ukraynalılara göre bölgede bir baskı olsa da henüz koordineli bir Rus saldırısı gözlenmiyor. Batılı uzmanlar ise Avdiyivka bölgesindeki faaliyetlerin Mart ayı itibariyle azalmasını Moskova’nın tüm gücüyle Chasiv Yar’a saldıracağının bir işareti olarak görüyor.
Beldeye yapılacak saldırının yanı sıra Avdiyivka – Pokrovsk ekseninde bir saldırının başlayacağını, ek olarak Rusya’nın Harkiv ve Sumi eyaletlerinde şaşırtma saldırılarına girişeceğini ileri sürenler de bulunuyor. Kiev 24 TV kanalının haberine göre dört Çeçen taburunun, Sumi bölgesinin 150 kilometre kuzeydoğusunda (Rusya sınırları içinde) toplanmaya başlaması bu düşünceyi destekliyor.
Oysa İngiliz istihbaratına göre Rus birlikleri, Avdiyivka’nın batısındaki ilerleyişe devam edecek. 26 Nisan tarihinde Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı’nın günlük bülteninde vurgulan bu düşünce, Rus kuvvetlerinin Avdiyivka merkezinin 15 kilometre kuzeyinde bulunan Oçeretino köyüne girmek için başlattığı ilerlemesine dayandırıldı. İngiliz istihbaratına göre Rus birliklerinin Şubat 2024 itibariyle Avdiyivka kontrolünü ele geçirmesinden bu yana Rus operasyonları için bu bölge kilit bir bölge olarak önemini koruyor.
Ukraynalı Khortytsia Kuvvetleri Grubu sözcüsü Yarbay Nazar Voloşin, 16 Nisan’da yayınlanan Politico’ya yaptığı açıklamada, Rus kuvvetlerinin kuşatma altındaki Chasiv Yar’ı ele geçirmesi halinde, bunun Donbas Eyaletinin diğer şehirlerine saldırı başlatmalarına olanak tanıyacağını söyledi.
Voloşin’e göre Chasiv Yar’ın düşmesi, Ukrayna’nın ‘’Donetsk Eyaletindeki son kaleleri’’ olarak bilinen Kostiantinivka, Drujkivka, Kramatorsk ve Slovyansk şehirlerini ciddi şekilde tehlikeye atacak. Böylece Donbas bölgesinde Ukrayna ordusu için tam 10 yıldır toplanma ve topçu destek kenti halini alan Chasiv Yar, Rusya için aynı maksatla kullanılacak.
Yarbay Voloşin, 22 Nisan’da ulusal televizyonda yaptığı açıklamada, yaklaşık 20 bin ila 25 bin Rus askerinin Chasiv Yar ve çevredeki yerleşimlere saldırmaya çalıştığını söyledi. Voloşin’e göre Chasiv Yar yakınlarındaki bölgede Rusların 98’inci Muhafız Hava İndirme Tümeni’nin 217’nci Muhafız Hava İndirme Alayı bulunuyor. Ukrayna tarafında ise 92. Mekanize Piyade Tugayı beldeyi korumak için savaşıyor.
Yarbay Voloşin, Rus birliklerinin sürekli olarak Ukrayna mevzilerine saldırdığını ancak tutunmayı başaramadıklarını ve geri çekildiklerini belirtti. Sözlerinin devamında: “Chasiv Yar bizimdir. Şehrin etrafındaki durum zor ama şehir tamamen savunma güçlerimizin kontrolü altındadır. Şehirde Rus ordusu yok” dedi.
Rus kuvvetleri Chasiv Yar dolayındaki baskıyı artırmaya devam ediyor
Beldeye yönelik Ukrayna ve Batı merkezli haberler, cephenin durumu hakkında bilgi içeriği ile dolu iken, Rus haber kaynakları da sürekli yerleşim yerlerinin ele geçirildiğine dair haberler servis ediyor. Örneğin 22 Nisan tarihinde Rus kuvvetleri, Chasiv Yar’ın 3 kilometre kuzeydoğusundaki Bohdanivka köyü çevresinde bir arazi parçası kazanmış olabileceği bilgisi paylaşıldı. Ancak Moskova’nın 21 Nisan’da bu köyün ele geçirildiği yönündeki iddiaları doğrulanmadı.
Aynı tarihlerde bölgesel olarak yayın yapan Ukraynalı haber siteleri, Ukraynalı subaylara dayandırdığı bilgilere göre Rus birliklerinin Chasiv Yar yönünde ilerleme kaydettiklerini paylaştı. Haber sitelerine göre Chasiv Yar’ın hemen doğusundaki Ivanivske köyü eteklerinde şiddetli çatışmalar yaşanıyor.
Rusya, Chasiv Yar’a nasıl saldırabilir?
Şayet Rus kuvvetlerine beldeye saldırı emri verilirse, daha önce Avdiyivka ve Bahmut şehirlerinde yaptıkları gibi beldenin kuzey ve güneyindeki açık araziyi ve küçük yerleşimleri ele geçirmeye gayret gösterecektir. Nitekim geçtiğimiz hafta yaşanan çatışmalarda bunun bir örneği yaşanmıştır. Ruslar Chasiv Yar’ın kuzeydoğudaki Bohdanivka’da, güneydoğusundaki Ivanovskoye, Kleçeyevka ve Şumov’da, güneyindeki Yujni, New York ve Aleksandropol’de çatışmalara girdi.
Ruslar, 2 yıl önce büyük kayıplar vererek çekildiği nehir ve kanal hattını ele geçirmek için her şeyi göze alabilir. Daha sonra Avdiyivka ve Bahmut örneklerinde olduğu gibi, kentin kuzey ve güneyinden kayıplara aldırış etmeden ilerleyip kenti kuşatmak isteyecektir.
Bu süreçte Rus savaş uçakları, topçu ve füze bataryaları Ukrayna’nın savunma maksadıyla kullanabileceği her şeyi yok etmeye çalışabilir. Yine de kanal, Rus birlikleri için en önemli engel olarak görülüyor. Çünkü insan yapımı kanal, tabiri caizse beton bir tahkimattır. Onu almak isteyen için de onu savunmaya çalışan için de oldukça zorludur.
Şu da bir gerçek ki; Ukrayna’nın doğusuna, özellikle Donbas bölgesine odaklanarak yeniden planlar hazırlayan Rusya, seferberlik konusunda Ukrayna’dan daha başarılı oldu. Böylece sıcak çatışmalara başladığında Ukrayna’ya göre daha fazla hazır birliği Chasiv Yar’a sevk edip bölgede çatışan istediği birliği geri çekebilecek. Ukrayna ise mühimmat sıkıntısının yanı sıra seferberlik sorunu yüzünden zor anlar yaşayacaktır.
Genelde mobilize olma özelliği ile bilinen Rus ordusu, paletli veya taktik tekerlekli araçların yanı sıra, Ukrayna topçu birliklerinin salvolarından kaçınmak için motosikletli hücum birlikleri oluşturuyor. Çünkü Rus kuvvetlerinin saldırı kolları, iki yıllık savaş boyunca Ukrayna’nın açık düzlüklerinde çoğu kez Ukrayna topçusu tarafından yok edildi. Rus ordusu bu tip birlikleri genelde keşif ve baskın maksadıyla kullanıyor.
Yine de kapsamlı bir saldırı sırasında motosikletli birliklerin yerini zırhlı birliklerle destekli piyadelere bırakacağına kesin gözüyle bakılıyor. Arkalarında da henüz mühimmat sıkıntısı olmayan Rus topçu birlikleri bulunuyor.
