Roketsan tarafından geliştirilen Teber Güdüm Kiti, Türkiye’nin yerli savunma sanayii projelerinden biri olarak öne çıkıyorr. Teber, Mk-81 (250 lb) ve Mk-82 (500 lb) gibi genel maksat bombalarını akıllı mühimmat haline getirerek hem maliyeti düşük hem de etkin bir çözüm sunar.
Hava kuvvetlerinin geleneksel bombaları daha hassas bir şekilde hedefe yönlendirmesi için geliştirilmiş olan bu kit, sahadaki doğruluk oranını artırarak savaş uçaklarının görev etkinliğini yükseltir. Geleneksel bombalara kıyasla, Teber’in eklediği akıllı güdümleme yeteneği, özellikle sivil alanlarda ve stratejik hedeflerin yakınında daha az yan hasar bırakılması açısından önemlidir. Bu yüzden hassas hedeflemeyi gerektiren şehir içi operasyonlarda avantaj sağlar.
Teber Güdüm Kiti, iki temel güdüm bileşeni olan lazer arayıcı başlık ve INS/GPS (Ataletsel Navigasyon Sistemi/Küresel Konumlama Sistemi) destekli yönlendirme sistemi ile donatılmıştır. Lazer arayıcı başlık, hedef bölgesindeki lazer işaretlemeyi algılayarak mühimmatın hedefe odaklanmasını sağlar. Bu özellik, özellikle hareketli hedefler için kritik bir avantajdır çünkü mühimmat, hedefe yönelik son hareketlerinde dahi lazer işaretlemesini takip edebilir.
INS/GPS yönlendirme sistemi ise, havadan bırakılan mühimmatın seyir sırasında dış koşullardan etkilenmeden hedef doğrultusunda kalmasına yardımcı olur. Bu çift yönlendirme teknolojisi, mühimmatın olumsuz hava koşulları veya elektromanyetik karışma gibi durumlarda dahi yüksek doğrulukta çalışmasını sağlar.
Teber’in bir diğer önemli özelliği modüler yapısıdır. Bu yapı, farklı görevlerde kullanılabilmesi için sistemin hızlı bir şekilde konfigüre edilebilmesini sağlar. Örneğin lazer arayıcı başlık sadece ihtiyaç duyulan operasyonlarda eklenebilir. Ayrıca aerodinamik yapısı menzili artıracak şekilde tasarlanmıştır. Bombanın üzerindeki kanatçıklar ve aerodinamik yüzeyler, havada daha az dirençle karşılaşmasını sağlar ve bu da uçaktan bırakıldıktan sonra daha uzun mesafeler kat edebilmesine olanak tanır.
TEBER GÜDÜM KİTİ VARYANTLARI: TEBER-81 ve TEBER-82
TEBER-81 ve TEBER-82, Roketsan’ın geliştirdiği TEBER Güdüm Kiti ailesinin iki farklı varyantını ifade eder. Bu iki model, genel maksat bombalarına farklı ağırlık ve görev gereksinimlerine göre güdümleme özelliği kazandırmak için üretilmiştir.
TEBER-81
TEBER-81, 250 lb sınıfındaki Mk-81 bombası için özel olarak geliştirilmiş güdüm kitidir. Bu kit, daha hafif ve küçük mühimmat kullanımı gerektiren operasyonlar için idealdir. Özellikle düşük çevresel hasar gerektiren, hassas vurulması gereken hedefler için tercih edilir. Lazer arayıcı başlık ve INS/GPS güdüm sistemi ile donatıldığı için hedefe yüksek doğrulukla yönlenir.
TEBER-81’in kompakt yapısı, hem stratejik hem de taktiksel görevlerde kullanım esnekliği sağlar. Bu sayede, daha küçük ve manevra kabiliyeti yüksek savaş uçaklarına uyumlu hale gelir. Özellikle yoğun yerleşim alanlarındaki operasyonlarda yan hasarı en aza indirgemek amacıyla tercih edilir.
TEBER-82
TEBER-82, 500 lb sınıfındaki Mk-82 genel maksat bombasını güdümlü hale getiren bir kit olup, daha büyük ve daha geniş etki alanına sahip hedefler için uygundur. Mk-82 bombası, yaygın olarak kullanılan bir bombadır ve TEBER-82 ile donatıldığında, hava kuvvetlerinin çok çeşitli hedefleri hassas bir şekilde vurmasına yardımcı olur. Böylece daha ağır mühimmat gerektiren görevlerde daha yüksek yıkıcı gücü ve etkinliği ile öne çıkar.
TEBER-82’nin güdüm sistemi de TEBER-81 ile aynı prensipleri kullanır; lazer arayıcı başlık ve INS/GPS güdüm sistemleri sayesinde sabit veya hareketli hedefleri yüksek doğrulukla vurabilir. Ancak daha ağır bir mühimmat olduğu için, menzil ve hava koşullarına karşı dayanıklılık açısından optimize edilmiştir.
TEBER-81 ve TEBER-82 Teknik Özellikleri
| Uzunluk | 2,1 m [TEBER-81] 2,6 m [TEBER-82] |
| Ağırlık | ~ 155 kg [TEBER-81] ~ 270 kg [TEBER-82] |
| Menzil | 2-28 km |
| Rehberlik | IMU* GPS** SAL*** |
| Harp Başlığı Türü | MK-81 / MK-82 |
| Yakınlık Sensörü | 2-15m |
| Doğruluk [CEP] | < 3 m |
*IMU Atalet Ölçüm Ünitesi
**GPS Küresel Konumlama Sistemi
***SAL Lazer Rehberlik
TEBER güdüm kiti, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye sınırındaki operasyonları başta olmak üzere, çeşitli askeri operasyonlarda etkin bir şekilde kullanıldı. Özellikle 2019’da başlayan Suriye’deki harekatlarda, hava saldırılarının hassasiyetini artırarak başarı oranını yükseltmeye yardımcı oldu. Bu kitler, MK-81 ve MK-82 bombalarının hassas güdümlü mühimmata dönüştürülmesi sayesinde Türk Hava Kuvvetleri’ne büyük bir stratejik avantaj sağladı.
Ayrıca Teber Güdüm Kiti, Roketsan’ın çeşitli ülkelerle yaptığı savunma anlaşmaları çerçevesinde uluslararası düzeyde yaygın bir ihracat başarısı elde etti. Örneğin, 2024 yılında Azerbaycan ile Roketsan arasında yapılan mutabakat anlaşması, Teber Güdüm Kitlerinin Azerbaycan’da yerel olarak üretilmesini ve kullanımını amaçladı.
