Türkiye’nin yapay zeka alanındaki yol haritası belirlendi.
Türkiye; zeki canlılara özgü dinamik ortamlarda karar verme, anlam keşfetme ve öğrenme gibi eylemlerin, bilgisayar veya bilgisayar kontrolündeki bir makine tarafından gerçekleştirilmesi olarak tanımlanabilecek yapay zeka alanında stratejisini belirledi. Yapay zekanın yol haritası niteliğindeki, Ulusal Yapay Zeka Stratejisi (2021-2025) ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi Resmî Gazete’de yayınlandı. Strateji, Türkiye’nin bu alandaki ilk ve en kapsamlı çerçeve metni olma özelliğini taşıyor.
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, iddialı hedeflere sahip. Yapay zeka alanının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya katkısının yüzde 5’e çıkarılması, yapay zeka alanındaki istihdamın 50 bin kişiye yükseltilmesi, lisansüstü mezun sayısının 10 bin kişiye çıkarılması bunlardan bazıları. Yerli ve millî yapay zeka uygulamalarının kamu alımlarında önceliklendirilmesi, uluslararası yapay zeka endekslerindeki sıralamalarda Türkiye’nin ilk 20 ülke arasında yer alması da stratejinin hedefleri arasında yer alıyor.
Stratejiye önsöz yazan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yapay zeka teknolojilerinin, küresel ekonomik yapı üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratmasının beklendiğini kaydetti. Yapay zeka sistemlerinin ortak değerlere uygun olarak geliştirilmesinin önemine işaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmış yeni bir tekno-ekonomik atılım yaparak, topyekûn insanlığa değer katma imkanımız var.” ifadelerini kullandı.
Yapay Zeka Stratejisi, 24 Ağustos’ta düzenlenecek bir tören ile kamuoyuna tanıtılacak. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç’ın katılacağı tanıtım toplantısı, Türkiye’nin teknoloji ve inovasyon üssü Bilişim Vadisi’nde gerçekleştirilecek.
Kalkınma hedefleri arasında
Türkiye, yapay zeka stratejisini hayata geçiren ülkeler arasında yerini aldı. 2021-2025 Ulusal Yapay Zeka Stratejisi ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. 11’inci Kalkınma Planı ile 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan strateji belgesi, Türkiye’nin 2025 yılına kadar yapay zeka alanında yürüteceği çalışmalar için yol haritası niteliği taşıyor.
Dijital Türkiye ve millî teknoloji hamlesi vizyonları
Stratejinin öncelikleri ve bu kapsamdaki amaç ve tedbirler, Dijital Türkiye ve Millî Teknoloji Hamlesi vizyonları çerçevesinde belirlendi. Dijital Türkiye; toplumsal, ekonomik ve kamusal faaliyetlerinde; dijital teknoloji, ürün ve hizmetleri kullanarak sağladığı üretkenlik artışı ve veriden ürettiği değerle küresel ölçekte rekabetçi bir Türkiye’yi hedefliyor. Türkiye’nin yüksek teknoloji ürünlerini millî ve özgün olarak üretebilecek insan ve altyapı kapasitesinin geliştirilmesini hedefleyen Millî Teknoloji Hamlesi; ekonomik ve teknolojik bağımsızlığı güçlendirmeyi, kritik teknolojilerde atılım sağlayacak politika ve uygulamaları hayata geçirmeyi amaçlıyor.
El-Cezeri ve Cahit Arf
Stratejinin önsözünü Cumhurbaşkanı Erdoğan yazdı. Yapay zekaya dayalı sistemlerin; üretim süreçleri, meslekler, gündelik yaşam ve kurumsal yapılar üzerindeki köklü dönüştürücü etkisi olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun insanoğlunu yeni bir çağın eşiğine getirdiğini kaydetti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Uygulama alanı giderek artan yapay zeka teknolojilerinin, küresel ekonomik yapı üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratması beklenmektedir.” ifadelerini kullanarak sibernetiğin kurucusu El-Cezeri ile Türkiye’de yapay zekaya ilişkin ilk adımı atan Ordinaryüs Profesör Cahit Arf’a atıfta bulundu.
Yenir bir atılım zamanı
“Ülkemiz adına yapay zeka alanında yeni bir atılım yapmanın zamanının geldiğine inanıyoruz.” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Yapay zeka sistemlerinin ortak değerlerimize uygun olarak geliştirilmesini ve işletilmesini de kapsayan bir anlayışla tasarlanması suretiyle, köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmış yeni bir tekno-ekonomik atılım yaparak, topyekûn insanlığa değer katma imkânımız var.” değerlendirmesinde bulundu.
6 öncelik, 24 amaç, 119 tedbir
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 6 stratejik öncelik etrafında tasarlandı. Öncelikler; yapay zeka uzmanı yetiştirmek ve alanda istihdamı artırmak; araştırma, girişimcilik ve yenilikçiliği desteklemek; kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim, sosyo-ekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemeler yapmak, uluslararası iş birliklerini güçlendirmek ve yapısal ve iş gücü dönüşümünü hızlandırmak olarak belirlendi. Stratejide bu öncelikler bağlamında 24 amaç ve 119 tedbir de bulunuyor. Stratejide belirlenen 2025 hedeflerinden bazıları şöyle:
-GSYİH’ya katkısı yüzde 5’e yükseltilecek.
-İstihdam en az 50 bin kişiye çıkarılacak.
-Merkezî ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında yapay zeka alanındaki istihdam en az bin kişi olacak.
-Lisansüstü düzeyde mezun sayısı en az 10 bin kişiye ulaşacak.
-Yerel ekosistemin geliştirdiği uygulamaların kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenecek.
-Uluslararası kuruluşların güvenilir ve sorumlu yapay zeka ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif olarak katkı verilecek.
-Uluslararası yapay zeka endekslerindeki sıralamalarda Türkiye ilk 20 ülke arasında yer alacak.
Cumhurbaşkanı yardımcısı başkanlık edecek
Yapay zeka stratejisinin takibi, süreçlerin yönetilmesi amacıyla “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yönlendirme Kurulu” oluşturulacak. Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlık edeceği Kurul, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi başkanı ile Sanayi ve Teknoloji bakan yardımcısı tüm toplantılara katılacak. Toplantının gündemine göre ilgili bakanlıkların bakan yardımcıları ve YÖK başkanı ile diğer temsilciler toplantıya davet edilecek. Kurula önerilerde bulunmak amacıyla ilgili özel sektör, akademi ve STK temsilcilerinin katılacağı “Yapay Zeka Ekosistemi Danışma Grubu” da oluşturulacak.
Pazar büyüklüğü 5 yılda iki katı aşacak
Strateji Belgesine göre; küresel yapay zeka harcamalarının 2020 yılında yaklaşık 50 milyar doları ve pazar büyüklüğünün 5 yılda 2 katını aşması bekleniyor. Birçok araştırmaya göre yapay zeka 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 13-15,7 trilyon dolar katkı yapacak ve yüzde 13-14 arasında büyüme sağlayacak.
Kişi başı 19 TB veri
2025 yılında dünya ortalamasında kişi başı 19 TB veri söz konusu olacak. Önümüzdeki 3 yılda üretilecek verinin son 30 yılda üretilenden fazla olması öngörülüyor. ABD ve Çin’de yapay zeka odaklı girişim sayısı 2 bini bulurken Türkiye’de bu sayı yaklaşık 200 civarında. Türkiye’deki yapay zeka girişimlerin yaklaşık yüzde 50’si teknoparklarda, yüzde 73’ü ise İstanbul’da bulunuyor.
Cahit Arf etkisi
Türkiye’de yapay zekaya ilişkin ilk adım, Ordinaryüs Profesör Cahit Arf tarafından atıldı. Cahit Arf, 1959 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde “Makineler Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir?” konulu bir sunum yaptı. Strateji hazırlıklarında yürütülen çalışmalar, Cahit Arf’ın “Bilgiye olan iştiyakımızın kendine bir yol bulması, akl-ı selime güvencin yayılmasına bağlıdır.” cümlesinden feyz alarak başlatıldı.
Kurumsal yapılanma ve yürütülen projeler
Strateji belgesi, 40 kamu kurumu, 26 akademisyen, 38 özel sektör kuruluşu, 4 sivil toplum kuruluşu, 2 meslek örgütü ve 4 uluslararası organizasyon ile yapılan çalışmalarla hazırlandı. Ekonomik ve sosyal yaşamda yapay zeka ile ortaya çıkan paradigma değişiminin şekillendirdiği küresel eğilimler analiz edildi. Nisan ayında paydaşların görüşüne açılan taslak metin, daha sonra nihai haline aldı.
Yapay zeka çalışmaları
Türkiye’de kamu kurumlarının yeni nesil teknolojilere hazır hâle getirilmesi ve veriye dayalı etkin karar alma süreçlerine sahip olabilmeleri için de çalışmalar devam ediyor. Bu kapsamda, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi bünyesinde “Büyük Veri ve Yapay Zekâ Uygulamaları Dairesi Başkanlığı” ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı “Millî Teknoloji Genel Müdürlüğü” kuruldu.
Yapay zeka enstitüsü
Üniversitelerin araştırma merkezleri ile sektörleri bir araya getirerek yapay zeka teknoloji çözümleri üretilmesinde katalizör olmak üzere TÜBİTAK Yapay Zeka Enstitüsü kuruldu.
Kamu kurumlarının yapay zeka çalışmaları
Bu süreçte bakanlıklar tarafından da ulusal yapay zeka projeleri hayata geçmeye başladı. Bu çerçevede; Adalet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, İçişleri, Millî Eğitim Bakanlığı, Sağlık ve Ticaret Bakanlıkları ile Savunma Sanayii Başkanlığı ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü yürüttükleri projelerle dikkat çekti.
Tanıtım toplantısı Bilişim Vadisi’nde
Türkiye’nin ilk Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç tarafından 24 Ağustos’ta Türkiye’nin teknoloji ve inovasyon üssü Bilişim Vadisi’nde düzenlenecek tanıtım programı ile kamuoyuna açıklanacak. Programda yapay zeka teknolojileri de kullanılacak.
Strateji, aynı gün Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nin http://cbddo.gov.tr internet sitesinde yayınlayacak.
Editör : SavunmaTR Haber Merkezi
