TÜBİTAK tarafından üretilen millî dizel motor, demir ağlara güç verecek. Fikrî ve sınaî mülkiyet hakları tamamen Türkiye’ye ait olan ilk lokomotif motoru, 3 farklı modeli ile 2700 beygire kadar güç üretebilecek. Biyoyakıtlarla da çalışabilme özelliği olan 160 serisi motor ailesi, global emisyon limitlerini aşmayan rekabetçi bir yakıt tüketimine sahip olacak. Hidrojen ve amonyağı yakıt olarak kullanma potansiyeli olan özgün lokomotif motoru, demir yollarının yanı sıra su üstü deniz araçlarına da uyarlanabilecek.
TÜBİTAK ARDEB desteği
TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü (RUTE), TÜRASAŞ, Marmara Üniversitesi ve Sıradışı Mühendislik ortaklığı ile gerçekleştirilen Özgün Motor Geliştirilmesi Projesi TÜBİTAK ARDEB 1007 Programı kapsamında desteklendi. 4 yıl gibi kısa bir sürede milli imkanlarla tasarlanarak üretilen özgün motor, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu ve TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal’ın katılımıyla tanıtıldı.
Motor mükemmeliyet merkezi
TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi’nde düzenlenen törende konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, Motor Mükemmeliyet Merkezi’nde sıfırdan tasarlanan ve prototip üretimi gerçekleştirilen dizel motor ailesinin 1200 beygir gücündeki ilk ürünü olan özgün motoru çalıştıracaklarını belirterek “Bu merkezde kara yolu, demir yolu, denizcilik, jeneratör ve özel amaçlı kullanıma uygun motorları hem geliştirebiliyoruz hem de kapsamlı testlerini hayata geçirebiliyoruz.” dedi.
Togg’u da test etti
Bakan Varank, bu altyapı sayesinde firmaların çok yüksek maliyeti olan altyapıları tekrar kurmak zorunda kalmadan, çalışmalarını da yurt dışına göndermeden başarıyla sürdürebildiklerini ifade ederek “Ülkemizin göz bebeği olan Togg’un geliştirme sürecindeki testlerinin bir kısmı da işte bu merkezde gerçekleştirildi.” diye konuştu.
Sıfırdan tasarlandı
Özgün motorun, Türkiye’de sıfırdan tasarlanan ve üretilen, aynı zamanda lisans hakları da yüzde 100 Türkiye’ye ait olan ilk lokomotif motoru olduğunun altını çizen Varank, “Üstelik burada üretilen motorun parçalarının yüzde 100’ü burada geliştirildi, yüzde 90’ı da yine ülkemizde üretildi.” dedi.
17,5 milyar avroluk pazar
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Karaismailoğlu, yapılan çalışmalar ve planlamalar sonucunda 2035 yılına kadar sadece Türkiye’deki demiryolu araçları için 17,5 milyar avroluk bir pazar olduğunu kaydederek “Bunun altyapısı da bugünkü özgün motorla birlikte, demir yollarında yaptığımız çalışmalar, TCDD ve özel sektördeki çok önemli gelişmelerle birlikte bu ihtiyacımızı kendi kaynaklarımızla karşılamak için önemli çalışmalar yapıyoruz.” diye konuştu.
Yeşil hidrojene uyarlanabilecek
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Mandal, geleceğin teknolojileri üzerine çalışmalar yürüttüklerinin altını çizerek “Yeşil mutabakat çerçevesinde gelecek odaklı düşünüyoruz. Özgün motor ve ailesinin bütün lisans hakları bizde olduğu için bunun hidrojen, yeşil hidrojene uyarlanması da mümkün olabilecek.” dedi.
16 silindire kadar çıkabilecek
TURASAŞ Genel Müdürü Mustafa Metin Yazar, “TURASAŞ’IN diğer motorlar konusundaki tecrübeleriyle destek vermiş olduğu özgün motor, ilk aşamada 8 silindirli; arkasından ihtiyaca göre 12 ve 16 silindirli de olarak üretilebilecek şekilde mühendislik altyapısına sahip bir tasarımdır.” ifadelerini kullandı.
“Teknoloji geliştiren bir ülkeyiz”
Konuşmaların ardından Bakanlar Varank ve Karaismailoğlu, Mandal ve Yazar ile birlikte butona basarak özgün motoru çalıştırdı. Bakan Varank, butona basmadan önce, “Bu motorumuz bir süredir testlerine devam ediyor. Bugün kamuoyuna bunu tanıtmış olduk. Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde, Türkiye’yi teknoloji geliştiren bir ülke konumuna hamdolsun taşıdık. Onun en güzel örneklerinden bir tanesini tanıtmış olacağız.” dedi.
“Çok önemli bir gün”
Bakan Karaismailoğlu da “Ülkemizin geleceği için, çok önemli bir gün için bir aradayız. Tabii bu gelişen, büyüyen demir yolu sektörünün en önemli parçalarından bir tanesini bugün faaliyete alıyoruz inşallah.” değerlendirmesinde bulundu.
Katma değeri yüksek, teknolojik
Özgün Motor Geliştirilmesi Projesi, ile hayata geçirilen 160 serisi dizel motor ailesinin parametrik tasarım ve üretim süreçleri TÜBİTAK RUTE araştırmacıları tarafından tamamlandı. Pandemi sürecini de kapsayan 4 yıl gibi kısa bir sürede ortaya çıkan motor ailesi, tümüyle yerli imkanlar ile katma değeri yüksek teknolojik bir ürün olarak dikkat çekiyor.
1 litrede 44,5 beygir güç
Geliştirilen özgün motor, raylı ulaşım alanındaki benzerlerinden birçok özelliğiyle ayrılıyor. Özgün motor, birim hacminden elde edilen en yüksek güce sahip dizel motor olmasıyla dikkat çekiyor. 1 litre motor hacminden 44,5 beygir güç üreten motor, silindir içinde 230 bar basınca dayanabilecek malzemeye, tasarıma ve soğutma sistemine sahip. Bu değerleri ile kendi sınıfındaki üst limitleri belirleyen bir ürün olarak rakipleri arasında öne çıkıyor.
Sınıfının en iyisi
Özgün motor, lokomotifler için sıfırdan tasarlanarak üretildi. Fikrî ve sınaî mülkiyet hakları ve aynı zamanda lisans hakları da TÜBİTAK’ta olan milli motor, 3 farklı konfigürasyonda planlandı. 160 serisi motor ailesi tasarımının ilk ürünü olan 8 silindirli 1200 beygir gücündeki motor, küresel ölçekte belirlenen karbon emisyonu limitlerini karşılıyor. Sınıfındaki motorlara göre çevreci, verimli ve sürdürülebilir tasarımıyla rakiplerinden ayrışıyor. Motor, maksimum tork noktasında 5,000 newtonmetre (Nm) güç üretirken 200 (gramkilowatsaat) gr/kWsa’in altındaki yakıt tüketimi değeri ile sınıfının en iyileri arasında gösteriliyor.
Yerli tedarikçilerle iş birliği
TCDD’nin müşteri kurum olduğu proje kapsamında ülkemizdeki yüzden fazla tedarikçi ile görüşülerek özgün motorun 3600’den fazla parçasının teknik resimleri yerli tedarikçiler ile oluşturuldu. Motor parçalarının hemen hemen tamamı Türk KOBİ’leri tarafından üretildi. Bu proje sayesinde geniş bir ortak çalışma alanı ve bilgi bankası oluşturuldu.
Ucuz, kaliteli ve çevreci
Projede yerli tedarikçilerle çalışılması, özgün motor ailesinin maliyetlerini de ciddi anlamda düşürdü. Eklemeli imalat yönetimi ile döküm kalıplarının üretilmesi sayesinde uzun süre ve yüksek maliyetli kalıplara ihtiyaç kalmadı. Böylece proje ana paydaşı TÜRASAŞ, ithal muadillerine oranla hem ucuz hem kaliteli hem de çevreci bir motora sahip oldu.
Alternatif yakıt: hidrojen ve amonyak
Özgün motor, geleceğin teknolojilerinin de uygulanabileceği bir platform olarak dikkat çekiyor. Sürdürülebilir ve çevreci tasarıma sahip özgün motor, iklim krizine önerilen çözümlerden birisi olan alternatif biyoyakıtlar ile çalışabiliyor. Ayrıca Türkiye’nin taraf olduğu yeşil mutabakat kapsamında sıfır karbon emisyonu için en önemli enerji kaynağı olacak hidrojen de içten yanmalı motorlar için alternatif yakıt olarak kullanılacak. Bu vizyon ile özgün motorda hidrojen ve amonyağın yakıt olarak kullanabilmesi için çalışmalar başladı. Böylece Türkiye, dünyada henüz ticari olarak piyasada bulunmayan hidrojen motoru alanında öncü olma yolunda önemli bir adım attı.
50 bin km testine hazırlanıyor
Özgün motor ailesi; V8, V12 ve V16 motor seçeneklerinden oluşuyor. 2700 beygire kadar güç üretebilecek kapasiteye sahip olacak özgün motor, lokomotiflerin yanı sıra jeneratörlerde ve birçok su üstü gemide rahatlıkla kullanılabilecek. Özgün motor, ilerleyen süreçte 50 bin km. lokomotif testine başlayacak ve saha tecrübesi de kazanılacak.
Editör : SavunmaTR Haber Merkezi
