Rusya – Ukrayna savaşı tüm hızıyla devam ederken, savaşın her iki tarafı da elindeki tüm imkânları birbirine karşı üstün gelmek maksadıyla kullanıyor. Son olarak Rusların Kiev’deki hedefleri vurmak için görevlendirdiği Rus hava kuvvetlerine ait Tu-22M3 stratejik bombardıman uçağı, Ukrayna’ya ait karadan havaya füze sistemiyle vuruldu.
Vurulan uçak, Shpakovskoye’deki üssüne dönmeye çalışırken Rusya’nın Stavropol bölgesine düştüğü belirtildi. Rus Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Rus Hava ve Uzay Kuvvetlerine ait Tu-22M3 model bombardıman uçağının, savaş görevini tamamladıktan sonra askeri hava üssüne dönerken, Stavropol yakınlarında düştüğü ifade edildi.
Açıklamanın devamında 4 kişilik mürettebatın fırlatma koltuğunu kullandığı, 3 pilotun kurtarıldığı ve birini arama çalışmalarının sürdüğü aktarıldı. Uçağın düştüğü yer olan Stavropol’un Valisi Vladimir Vladimirov, bir pilotun aranmaya devam ettiğini ekledi. Rus makamlar, uçağın teknik bir arıza yüzünden düştüğünü belirtti.
Tupolev Tu-22M uçakları, Sovyetler Birliği döneminde Tupolev firması tarafından üretilen, Soğuk Savaş döneminin önemli bir stratejik bombardıman uçağıdır. Uçak, ilk kez 1969 yılının Ağustos yılında uçmuş ve 1972 yılında hizmete girmiştir. Günümüzde de Rus Havacılık ve Uzay Kuvvetleri bünyesinde görev yapmaya devam eden Tu-22M3 modeli ise öncüllerinden daha güçlü motorlara, geometrik kanatlara ve alçak irtifa operasyonlarına imkân sağlayan ekipmanlara sahiptir.
Uçak, sahip olduğu NK-25 turbojet motorları sayesinde, 1.8 Mach hızın üstüne çıkabildiği gibi yakıt ikmali yapmadan yaklaşık 7 bin kilometre uçabiliyor. Nükleer caydırıcılık adına günümüzde Rusya için önemli bir yere sahip olan Tu-22M3 uçakları, Kh-22 seyir füzeleri ve konvansiyonel bombalar dâhil olmak üzere 24 bin kilograma kadar mühimmat taşıyabiliyor.
Tu-22M’ler 1969 ile 1993 yılları arasında 500’ün üzerinde bir sayıda üretilmiştir. Rusya’nın operasyonel olarak Ukrayna’ya saldırmasından evvel 60 adet Tu-22M3 bombardıman uçağı vardı. Günümüzde ise 57 adet olduğu belirtiliyor.
Ukrayna’ya başlatılan savaş neticesinde Rusya için önemli görevler üstlenen uçak, mühimmat kapasitesi yüzünden hedeflenen bölgeler için ciddi bir tehdit unsuru olarak ön plana çıktı. Ukraynalı haber kaynakları, sivil yerleşimlerin sık sık bu uçaklarla vurulduğunu ve ağır kayıplar yaşandığını iddia ediyordu.
Ukrayna’nın teknik imkânsızlıklar yüzünden bu uçaklara karşı koyamaması, 21 Ağustos 2023 tarihinde çok tehlikeli bir operasyonun yapılmasıyla sonuçlandı. Ukrayna – Rusya sınırını gizlice geçen bir Ukraynalı ekip, İHA eşliğinde Soltsy-2 hava üssüne saldırı düzenledi. Saldırıda bir uçak imha edildi. Şimdi ise hava savunma (HSS) sistemiyle vurulması, yeni bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Ukrayna tarafından yapılan açıklamada, Tu-22M3 uçağı, daha önce Rus uzun menzilli radar tespit ve kontrol uçağı A-50’yi vurmak için kullanılan yöntemler ile vuruldu. Ukrayna Ana İstihbarat Müdürlüğü, uçağın düşürülmesini Ukrayna Savunma İstihbaratı (DIU) ve Hava Kuvvetleri birimlerinin işbirliğindeki başarıya dikkat çekerken, BBC News Ukrayna ise modifiye edilen S-200 bataryası tarafından vurulduğu bilgisini paylaştı.
Pek çok ülke tarafından kullanılan S-200 HSS’ler 1966 yılında hizmete girmiştir. Hizmete girdiği dönemden bu güne birkaç kez modernize edildi. Başlangıçta ABD bombardıman uçaklarına ve stratejik uçaklara saldırmak için tasarlandı. Sistemler, en sonuncusu 300 kilometreye kadar hareket edebilen ve 40 kilometreye kadar irtifalardaki hava hedeflerine karşı koyabilen çeşitli modifikasyonlara sahip füzeleri kullanabiliyor.
Patriot HSS bataryaları ülkeye gelene kadar S-200 bataryaları, ülkenin envanterindeki tek uzun menzilli HSS olarak biliniyordu. Rusya’nın saldırısından evvel Ukrayna, S-200 depoya kaldırılmış füzeleri yeniden kullanıma almaya çalıştı. Savaşın başlamasıyla beraber, Bulgaristan başta olmak üzere Doğu Bloğu ülkelerinden çok sayıda füzeyi aldığı da biliniyor.
